تفسیر «جوامع الجامع» و فقه مذاهب
اسلامی - دکتر کریم دولتی
مقاله 11، دوره دوم، 3 , 4 (تابستان
و پاییز 1392)، پاییز 1392، صفحه 166-184- نشریه علمی پژوهشی حبل المتین
چکیده
یکی از دانشمندان برجسته قرون پنجم
و ششم هجری قمری، ابوعلی فضل بن حسن طبرسی است. طبرسی با تألیف دو تفسیر کامل بر قرآن
کریم، تعمقش در این علم را نشان داده است. تفسیر جوامع الجامع که طبرسی در اواخر عمرش
نگاشته است، به مباحث فقهی مذاهب اسلامی اشاراتی دارد، که مورد بررسی قرار گرفته است.
در این مقاله، ضمن بررسی تفسیر
جوامع الجامع مواردی را که طبرسی به اختلافات فقهی مذاهب اسلامی اشاره میکند، استخراج نموده و با نظر فقهای سایر مذاهب سنجیده و مورد
ارزیابی قرار گرفته است. در این تحقیق نشان
داده شده است که وی، در یازده موضع، نظر فقهی مذاهب اهلسنت را در کنار نظر شیعه ذکر
میکند که شامل نُه موضع نظر شوافع، هشت موضع نظر احناف و یک موضع نظر مالکیان میباشد،
اما هیچگاه به نظر فقهی حنابله اشاره نکرده است. در چهار موضع نیز مطلبی در ارتباط
با پیشوایان دو مذهب حنفی و شافعی آورده است. بیان دقیق فتاوای فقهی مذاهب اهل سنت،
در کنار ذکر نظر مشهور در مذهب شیعه، گویای این است که طبرسی فقیهی مسلط بر «علم الخلاف»
بوده است، هر چند نام وی بیشتر به عنوان مفسر قرآن کریم شهرت یافته است.
کلیدواژگان
تفسیر جوامع الجامع؛ طبرسی؛ فقه
مذاهب اسلامی؛ تفسیر تطبیقی؛ آیات الاحکام؛ علم الخلاف
