هژمونی آنلاین 1

هژمونی آنلاین

بخش اول

نویسنده: چارلی وینتر

مترجم: محمدحسین باقی

گزارش زیر که از سوی بنیاد کویلیام به قلم چارلی وینتر تهیه شده پرتوی می افکند برانگیزه ها و تاثیرات عملیات های رسانه ای دولت به اصطلاح اسلامی. از ژوئن 2014 که این گروه رسما خلافت خود را اعلام کرد و تقریبا دو سال می گذرد شرایط برای بررسی دقیق تر فعالیت های رسانه ای این گروه چه در فضای مجازی و چه به صورت مجلات مکتوب به زبان انگلیسی فراهم شده است. در این گزارش استراتژی های داعش در فضای رسانه ای و مجازی به صور ت جزء به جزء بررسی شده است.

    

    1- مقدمه

    ظهور سریع داعش علاقه ای شتابناک به تبلیغات جهادی را سبب شده است. تجدید حیات تبلیغات جهادی مورد انتظار بود. آنگاه که یک گروه تروریستی به عمد با اعدام های دسته جمعی انسان های غیرمسلح و با به بردگی گرفتن زنان برای اقدامات خلاف اخلاق هیاهو به راه می اندازد، توده های مردم، سیاست گذاران و سازمان های رسانه ای طبیعتا به آن علاقه مند می شوند. اگر این گروه مورد بحث همچنین سرزمین های نفت خیزی را در کنترل خود داشته باشد که از مرزهای ملی فراتر می رود، ثروت هنگفتی جمع آوری کرده و تقریبا تمام جنبه های بقای خود را در دوربین های با کیفیت بالانمایش می دهد، نتیجه این خواهد شد که بررسی ها شدیدتر و دقیق تر خواهد شد. داعش به گونه ای توجه رسانه های بین المللی را به خود جلب کرده که هیچ سازمان یا گروه پیش از آن چنین به جلب توجه رسانه های بین المللی نپرداخته بود. این تصادفی نیست، بلکه نتیجه یک استراتژی «برندسازی» است که با تولید به دقت برنامه ریزی شده تبلیغات و پخش به شدت شبکه ای و منحصربه فرد ایجاد می شود. برندسازی حاصل پیام ها و گزارش های رسانه ای است. هر قدر تعداد این پیام ها بیشتر باشد، آن برند نیز قوی تر شده و قوی تر عمل خواهد کرد. پیام این گروه باعث سردرگمی تلاش های غربی ها برای درک این سازمان شده است؛ چرا که پیش از داعش، پدیده ای به این شکل دیده نشده بود.

    دولت ها و روزنامه نگاران هرگز موفق نشده اند که جنایات داعش را محکوم کنند؛ ارتقای مستمر خشونت های این گروه به شکلی هر روزه برجسته می شود. با این حال، خشمی که مبلغان آن گروه به آن دامن می زنند – در حالی که کاملاتوجیه شده است- درک ما از این گروه را پنهان کرده است. در واقع، به همین دلیل، مخاطبان غیرجهادی در جهان تمایل دارند «دولت اسلامی» را براساس بخش کوچکی از پیام هایش بشناسند که البته بخش اعظم این پیام ها کم و بیش هنوز ناشناخته است یا کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در حالی که مردم به دنبال رمزگشایی از خشونت داعش بدون در نظر گرفتن تصویر کاملی از فعالیت این گروه هستند، بخش زیادی از سوءتفاهم به همین شکل پرورانده می شود. این احساس که این گروه به لحاظ سیاسی غیرمنطقی است و محرک آن شهوت خونریزی و بربریت است چیزی است که با گزارش های هشدار برانگیز در آمیخته شده است. در واقع، «غیرمنطقی» در قاموس فکری داعش جایی ندارد. در نتیجه، وضعیت فعلی امور غیرقابل دفاع است و به همین دلیل، مانع توانایی فرد برای درک جذبه این گروه برای ده ها هزار نیرو از 90 کشوری می شود که برای پیوستن به آن تقلامی کنند.

    این واقعیت که لژیون هایی از «خارجیان حامی» این سازمان – به صورت نظامی یا غیر آن- در عراق و سوریه وجود دارد چیزی است که «غیرحامیان» را تقریبا به اندازه دولت هایی که در صدد شکست این گروه هستند به وحشت می اندازد. اگرچه خارجیان پیش از این به طور منظم برای جنگ وارد سرزمین هایی دور از سرزمین مادری خود شده اند، اما نبردهای عراق و سوریه تعداد قابل توجه و البته بی سابقه ای از آنها را به سوی خود کشیده است. اگرچه انرژی زیادی صرف شده تا «تعیین» و «درک» شود که چگونه مثلایک فرد ساکن بریتانیا برای پیوستن به جهادیون در عراق و سوریه عازم این کشورها می شود، اما تحقیقات جدید و اندک در مورد مولفه هایی انجام شده که باعث هدایت آنها به این مسیر شده است. این شکاف در چنین تحقیقی همچنین به تبلیغات نیز تسری یافته است. به طور کلی، فعالیت آنلاین تروریستی بیشتر از سوی امثال «پاول گریشمان» و «گابریل ویمان» مورد بررسی قرار گرفته است. «علی فیشر» و «نیکو پروشا» با تمرکز خاص روی گروه های تروریستی جهانی مانند القاعده ارزیابی های دقیق ارائه داده اند. به طور اخص، با توجه به استفاده داعش از اینترنت، برخی تحقیقات مهم انجام گرفته است از جمله ارزیابی گسترده «جی.ام.برگر» و «جاناتان مورگان» در مورد ساز و کارهای فنی که به واسطه آن داعش تبلیغات خود روی توییتر را ارائه می دهد و تحلیل داده های کلان علی فیشر از فعالیت پخش کنندگان تبلیغات که در آن وی مفهوم «نقش های سرپرستی شده کاربر» را معرفی و مطرح می کند. با این حال، تا امروز تحلیل اندکی وجود دارد تا نحوه «انتشار» و «استراتژی» تبلیغاتی داعش را به طور تمام نگر مورد مطالعه قرار داده باشد.

    همچنین کافی نیست که تبلیغات داعش را فقط بر حسب «ارزش تولیدی بالا» و «حرفه ای گری» بررسی کنیم. با حرکت به فراسوی فیلمبرداری چشم نواز داعش اما این گزارش نگاه دارد به قلب ماشین رسانه ای داعش. عملیات پیام رسانی این سازمان به چند بخش محوری تقسیم شده و براساس تئوری سال 1958 فیلسوف فرانسوی «ژاک الول» در کتابش «تبلیغات: شکل گیری نگرش های مردان» به پیش می رویم که به کار نویسنده در آرشیو مربوط به تبلیغات داعش که در فاصله ژوئن 2014 تا ژوئن 2015 گردآوری شد، می آید. فرضیات کلیدی وی که به کار این کتاب می آید مطرح و سپس تبلیغات داعش، ساختار و برداشت ها نسبت به این گروه ارزیابی می شود. در این گزارش روشن می شود که شبیه سازی تبلیغات داعش با الگوهای گذشته پیام رسانی رویکردی اشتباه است. استراتژی رسانه ای داعش- مبتنی بر اشاعه سیستم انگیزشی- خروجی برجسته از هنجارهای معمول است که در دوره خود منحصربه فرد است.

    باید تاکید شود که داعش در استفاده از تبلیغات و فعالیت در رسانه های اجتماعی تنها نیست. تقریبا تمام گروه های جهادی از غرب آفریقا تاآسیای جنوب شرقی از اینترنت برای پراکندن پیام خود استفاده می کنند. جنگ سوریه باعث تغییر پارادایم شده است. در واقع، این «جنگ داخلی پخش شده در رسانه های اجتماعی که در تاریخ بی نظیر است» بر صفحه کامپیوترهای جهان خودنمایی می کند. تمام این گروه ها اعم از غیرمسلح، وفادار یا مخالف برای هژمونی در بازار آنلاین عقاید به رقابت با یکدیگر مشغولند. این تنها گروه های جهادی نیستند که پیشرفت خود را عمومی می کنند، بلکه پیام هایی از زیرشاخه های داعش و القاعده مانند النصره بی تردید مهم است.

 

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 3782 به تاریخ 17/3/95، صفحه 4 (دنیا)