هژمونی آنلاین 6

هژمونی آنلاین

بخش ششم

نویسنده: چارلی وینتر*

مترجم: محمدحسین باقی

در بخش پنجم علاوه بر اینکه بخش دیگر استراتژی رسانه ای داعش ارائه شد به انگیزه های این گروه نیز اشاراتی شد. از جمله اینکه دولت به اصطلاح اسلامی از 6 بن مایه که خاص این گروه است، استفاده می کند. سبعیت فقط یکی از شش بن مایه گسترده ای است که این گروه برای تقویت حضور خود و سپس پیش بردن اهداف استراتژیک اش از آن استفاده می کند؛ پنج مورد دیگر عبارتند از: «بخشش»، «مظلوم نمایی»، «جنگ»، «حس تعلق» و «آرمانگرایی». این «تم»ها از هم جدا نیستند بلکه به طور منظم با یکدیگر به کار گرفته می شوند. اشاراتی هم به بخشش شد و اینکه داعش تنها چیزی که از طعمه می خواهد اطاعت محض از خلیفه است. در واقع، او یا باید مقاومت کند و کشته شود و یا باید مطیع خلافت شود.

    

    مظلوم نمایی

    برداشت بعدی - که یک موضوع تکراری است که در تبلیغات تمام گروه های افراطی مشترک است- مظلوم نمایی مسلمانان اهل سنت در یک جهانی ادراک شده علیه اسلام است. همچون برداشت «بخشش»، ایده مظلوم نمایی نیز به تکرار همگام با سبعیت به پیش می رود. یکی از آشکارترین نمونه های این رویکرد در ویدئوی «شفای سینه مومنان» از سوی موسسه الفرقان بود که در آن خلبان اردنی «معاذ الکساسبه» زنده زنده سوزانده شد و سپس پاره آجرها همچون تگرگ بر جسد او فرود می آمد. در اینجا، تضادهای دوگانه مظلوم نمایی و خشونت انتقام گیرانه به شدت با یکدیگر در آمیخته و دستکاری می شوند. چند ثانیه پیش از اینکه لحظات پایانی عمر الکساسبه به تصویر کشیده شود، فیلم هایی از عواقب حملات نیروهای ائتلاف وارد معرکه شد و تصاویری از کودکان کشته شده یا در حال مرگ را نشان داد. این کار به دو دلیل انجام شد: اول، یادآوری به ناظران توجیه که رویکرد «ایستادگی» در بطن جنگ های «دولت اسلامی» قرار دارد و دوم، روشن کردن مبنای نظری که از دل آن، این ابزارهای اعدام مانند «ممَثله» یا «مقابله به مثل» بیرون می آیند. این واژه که شبیه به خشونت و مظلوم نمایی است در ویدئویی در نوامبر 2014 استفاده شد که در آن 22 عضو «ارتش عربی سوریه» (SAA) در سوریه سر بریده شدند.

    یکی دیگر از ویدئوهای «داعش» در استان نینوا نمونه خوب دیگری از این رویکرد را پیش روی مان می گذارد. این ویدئو با تصویر یک مبارزی شروع می شود که با دست قطع شده یک کودک در یک محل ناشناخته که در آنجا بمب ساخته می شد در حال «ور رفتن» است. اندکی بعد، سه گروه از «جاسوسان» ادعایی کشته شدند: یک گروه در یک تصادف ساختگی با پرتاب نارنجک دستی زنده زنده در آتش سوزانده شدند. دو گروه بعدی هم به ترتیب با زندانی شدن در قفس فولادی و غرق شدن در آب و با آویزان کردن مواد منفجره بر گردنشان کشته شدند. نشان دادن جسد کودک در آغاز ویدئو با هدف مظلوم نمایی انجام گرفت تا تاکیدی باشد بر مظلومیت اهل سنت عراق و توجیه که پس از آن مطرح می شد. آشکار است که رویکرد «سبعیت» در اینجا نیز به کار گرفته و به طور موفقیت آمیزی از آن بهره برداری شد. به لحاظ محلی، این ویدئو به دنبال ارعاب سنی هایی بود که به دنبال ترک منطقه یا مبارزه علیه داعش بودند؛ به لحاظ بین المللی، هدف انتقال پیام به رسانه های خارجی و رساندن آن به مخالفان بود. بی تردید، تبلیغاتچی ها به اهداف خود رسیدند: برخی رسانه ها تصاویر «جاسوسان»ی را که در این فرآیند اعدام شده بودند،منتشر کردند که ده ها هزار بار ظرف چند ساعت به اشتراک گذاشته شد.

    لازم به ذکر است که تبلیغاتچی های «داعش» به طور منظم از این کنار هم گذاری احتراز می کنند و در عوض فقط بر

    – مثلا- عواقب حملات هوایی ائتلاف بر آنچه آنها «اهداف غیرنظامی» می نامند، متمرکز می شوند. به هر صورت، خسارت های ناخواسته همنشین تبلیغاتچی های «داعش» است؛ کودکان کشته شده و معلول به شکل ابزاری مورد استفاده قرار می گیرند و این بر مجموعه جرائمی که از سوی «دشمن» انجام می شود، افزوده می شود. این واقعا تعجبی ندارد. از زمانی که دولت اوباما از اوت 2014 قصد خود برای انجام حمله نظامی علیه داعش را اعلام کرد، این تصمیم باز هم به کار مظلوم نمایی این گروه آمد و تاثیر آن بر دل مخاطبان این گروه اجتناب ناپذیر بود.

    

    جنگ

    ماشین جنگی دولت به اصطلاح اسلامی بخش چهارم - و البته بخش بسیار برجسته- در مساله «برندسازی» داعش است. تبلیغاتچی های این گروه به طور منظم دستاوردهای نظامی این سازمان را زیر ذره بین می گذارند و در کنار آن به طور منظم اردوگاه های آموزشی، رژه اسلحه ها، توپخانه ها و خودروهای زره را همراه با «عملیات های شهادت طلبانه» از طریق عکس ها و ویدئوها به تصویر می کشند.

    آنها همچنین فیلم هایی از مبارزه در خط مقدم را پخش می کنند که به شکل واقعی از سوی «گزارشگران اعزامی جنگ» در آژانس خبری «اعماق» به تصویر کشیده می شود. علاوه بر این، دغدغه خاصی نسبت به «غنائم» - غارت اسلحه و مهمات دشمنان- وجود دارد؛ مساله ای که بسیار به کار اهداف تبلیغاتچی ها برای ترسیم «پیشروی» و «برتری» این گروه می آید. تمام موارد بالا- در ترکیب با یونیفورم ها، انضباط و آرایش و چیدمان نیروها- با هدف تغذیه این ایده صورت می گیرد که «دولت اسلامی» یک «دولت» واقعی است با ارتش واقعی. به این ترتیب، این رویکرد به برداشت «مدینه فاضله سازی» این گروه کمک می کند.

    اگرچه هدف این رویکرد ظاهرا ایجاد ترس در نیروهای دشمن و بالابردن روحیه مبارزان است اما به کار هدف تاکتیکی نیز می آید. در کنار معرفی حامیان و هواداران با برداشت و درک مغشوشی از موفقیت، گسترش و بزرگ شدن «داعش» این سازمان را قادر می سازد تا واقعیات روی زمین را با پخش دروغ برای دشمنانش مبهم جلوه دهد. در مجموع، هرچند این گروه دوست دارد تا همین تاثیر و تصویر را از خود بر جا بگذارد اما در عین حال «دولت اسلامی» می کوشد تا تمام وقایع جنگی خود را منتشر نکند. در مواقعی، تبلیغاتچی هایش به شدت مبارزه در یک جبهه را مستند کرده در حالی که سانسور رسانه ای بر جبهه های دیگر اعمال می شود. در جنگی که اطلاعات انسانی نایاب است، اطلاعاتی که می تواند از منابع «باز» به صورت آنلاین جمع آوری شود هرگز به عنوان یک منبع وسوسه انگیزتر مطرح نبوده است. با در نظر گرفتن این مساله، این گروه می کوشد تا اطلاعات در دسترس را با ایجاد انحصار در گزارش میدان جنگ به دست بگیرد. حمله این گروه به الرمادی در بهار 2015 الگویی پارادایمی از همین مساله بود.

    

    * محقق بنیاد کویلیام

 

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 3787 به تاریخ 23/3/95، صفحه 4 (دنیا)