هژمونی آنلاین 5

هژمونی آنلاین

بخش پنجم

نویسنده: چارلی وینتر *

مترجم: محمدحسین باقی

در بخش چهارم به انواع روش های تبلیغی داعش اشاره شد. اصولاتبلیغ در خلاشکل نمی گیرد. تبلیغ از سوی داعش به شکلی هدفمند به خدمت گرفته می شود. همچنین براساس نظریه ژاک الول 5 دوگانه متضاد در تبلیغات شمرده و بررسی شد.

    آخرین دوگانه توصیف الول تبلیغ «عقلانی» در برابر تبلیغ «غیرعقلانی» است. این دو تبلیغ از سوی «دولت به اصطلاح اسلامی» استفاده می شود تا «حقایقی را برای نشان دادن دستکاری کرده و برتری منطقی سیستم خاص خود را نشان دهد» و در کنار آن واقعیت ادعایی مدینه فاضله خاص خود را نیز آشکار سازد. این جریان پیوسته ای از شواهد صوتی و تصویری را توضیح می دهد که - با ارجاعات «عقلانی»- پیاده سازی پروژه «غیرعقلانی» آنها را به تصویر می کشد. همه چیز، حتی جزیی ترین و بی اهمیت ترین چیزها، در راستای خدمت و پیشبرد این اختلاط حقایق، اغراق و دروغ بوده است. این دوگانه در بطن برتری آرمانی «دولت اسلامی» قرار دارد که اهمیت بنیادینی برای بقا و تداوم این گروه دارد. هیچ یک از موارد یا دوگانه های بالاجدا از هم نیستند. اگر یک استراتژی تبلیغی بخواهد به پتانسیل کامل خود برسد ترکیبی از تمام عناصر فوق مورد نیاز است. بی تردید، این به گونه ای به نظر می رسد که گویی استراتژیست های رسانه ای داعش این را فهمیده اند. طی دوره ای که بدنامی این گروه پیوسته افزایش می یافت، تبلیغاتچی هایش تمام الگوهای تبلیغاتی در بالارا با هم هماهنگ کردند تا محیطی که در آن چنین پیامی می تواند بقا یابد تغذیه، بارور و گسترش یابد. اکنون که چارچوبی برای درک و فهم ساختار این گروه ارائه شد، دلیل کافی برای بررسی ارزشمند 6روایت کلیدی از «برند خلافت» در دست است.

    

    5- شش بن مایه (تم) از برند «دولت اسلامی»

    سوء برداشت رایجی که از تبلیغات «دولت به اصطلاح اسلامی» وجود دارد این است که آغاز و پایانش با سبعیت است. با این حال، خواه این سبعیت با ویدئو به تصویر کشیده شده باشد یا هر چیز دیگر که اعدام گروه از انسان ها را با جوخه های آتش در صحرا، گردن زدن های جمعی یا هر نوع خشونت دیگری به تصویر کشد، اما «خشونت بیش از حد» فقط بخشی از تصویر بزرگ تر است. همان گونه که در ادامه توضیح داده خواهد شد، سبعیت فقط یکی از شش بن مایه گسترده ای است که این گروه برای تقویت حضور خود و سپس پیش بردن اهداف استراتژیکش از آن استفاده می کند؛ پنج مورد دیگر عبارتند از: «بخشش»، «مظلوم نمایی»، «جنگ»، «حس تعلق» و «آرمانگرایی». این «تم»ها از هم جدا نیستند، بلکه به طور منظم با یکدیگر به کار گرفته می شوند.

    

    سبعیت

    نمی توان منکر افتخاری شد که این رویکرد برای سیستم پیام رسانی داعش به ارمغان می آورد. تمام حامیان ایدئولوژیک این گروه از آن احساس رضایت و خوشبختی می کنند. در مجموع، این رویکرد حامی جنبه خاصی از تبلیغات است: گرایش به پیروزی و اثبات اینکه «ما پیروزیم». هر بار اعدامی، مستند سازی و منتشر می شود در راستای «برتری خودخوانده» این گروه و توانایی اش برای انتقام به نمایندگی از مسلمانان اهل سنت علیه توطئه صلیبیون انجام می شود که گویی همه علیه آنها بسیج شده اند. وحشیانه ترین تبلیغ «دولت اسلامی» به عنوان وسیله ای مورد استفاده قرار می گیرد که به واسطه آن هم پیام «انتقام» و هم «برتری» مخابره می شود. هدف این مساله فقط «حامیان اعلامی» نیست. در واقع، آنها مخاطب اصلی هدف نیز نیستند. بلکه هدفش مخالفان بالقوه یا فعال «دولت اسلامی» است. این دقیقا به واحد مسوول تولید و کسی که اعدام می شود بستگی دارد. برای مثال، ویدئوی نوامبر 2014 که اعدام سه نیروی عضو ارتش عربی سوریه (متعلق به بشار اسد) را مستند می کرد مخاطب بسیار متفاوتی داشت تا ویدئویی که کشتن کنجی گوتو، روزنامه نگار ژاپنی را نشان می داد. هر دو ویدئو وحشیانه و تکان دهنده بود اما به دلایلی روشن فقط یک ویدئو – ویدئوی دوم- بازتابی بین المللی داشت. وقتی «داعش» اعدام دهشتناک مردانی که آنها را «جاسوس» می پندارد به تصویر می کشد، هدفش هشدار به مخالفان محلی بالقوه است تا نشان دهد که با بی رحمی تزلزل ناپذیری با آنها برخورد خواهد شد. به هر صورت، بافتن سبعیت در تار و پود پیام «دولت اسلامی» دارای چهار انگیزه است. غیر از ارضای حامیانش، این گروه می کوشد تا دشمنانش را بترساند، به بومیان و محلی ها نسبت به مجازات های مربوط به مخالفت یا جاسوسی هشدار دهد، باعث برانگیختن خشم رسانه های بین المللی شود و موجب پاسخ احساساتی و خشمگینانه سیاست سازان دشمن شود.

    

     بخشش

    برداشت شفقت آمیز در هماهنگی با سبعیت است. این رویکرد ارتباط نزدیکی دارد با ایده توبه در برابر خدا و «دولت اسلامی». یک مورد برجسته از این نمونه به ویدئویی در سال 2015 با عنوان «از ظلمت به روشنایی» بازمی گردد که در آن مبارزانی از جبهه النصره، ارتش آزاد سوریه و ارتش عربی سوریه- که همگی دشمنان قسم خورده داعش و دشمنان قسم خورده یکدیگر هستند- نشان داده می شوند که باورهای پیشین خود را رها کرده و همگی به «دولت به اصطلاح اسلامی» ملحق می شوند. «دولت اسلامی» منظما مسائلی از این دست را منتشر می سازد که مردمانی نشان داده می شوند که به «استتابه» (درخواست توبه) این گروه پاسخ می دهند. پس از توبه، فیلم هایی از این دست همواره افرادی را نشان می دهد که به آغوش آنها پیوسته اند.

    پیام روشن است: دولت اسلامی گذشته فرد را به این شرط خواهد بخشید که وی گذشته را به طور کامل رها کرده و طوق اطاعت از «خلافت» را بر گردن بیندازد. اگر این شرایط رعایت شود آن فرد «یکی از آنها» می شود. این «بخشش» به مبارزان تسری نمی یابد بلکه به شهروندان و کارمندان سابق دولت تعمیم می یابد. برای مثال، در دوره منتهی به اولین «سال تحصیلی» خلافت، بارها نشان داده شد که معلمان مدارس ابتدایی و متوسطه در سوریه در حال «توبه جمعی» هستند که پس از این فرآیند آنها بار دیگر به سیستم آموزشی تزریق می شوند. حتی یک ویدئوی 30 دقیقه ای و مستند در مورد این موضوع منتشر شد. در مجموع، رویکرد «بخشش» رابطه ای تقریبا مسالمت آمیز با سبعیت دارد. این دو ایده در هم تنیده هستند و به مردمانی که زیر حمله «دولت اسلامی» قرار دارند یک انتخاب شجاعانه می دهد: یا مقاومت کنند و کشته شوند یا مشتاقانه تسلیم شوند و باورهای گذشته خود را انکار کنند تا شامل رحمت و بخشش این گروه شوند.

    

    * محقق بنیاد کویلیا

 

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 3786 به تاریخ 22/3/95، صفحه 4 (دنیا)