وحدت ویگانگی اسلامی ازدیدگاه قرآن کریم
وحدت ویگانگی اسلامی ازدیدگاه قرآن کریم
شیخ الاسلام الله شکور پاشازاده
رئیس اداره مسلمین قفقاز
به نام خداوند بخشنده مهربان
باید خاطر نشان ساخت که سخنرانی‌هایی که دراین گردهمایی ایراد خواهد شد، موضوع آنها ازمسائل مهم و با اهمیت روز محسوب میگردد. بخصوص که وحدت و یگانگی اسلامی بیش از سایر موضوع ها مدّ نظر میباشد. همزمان اینگونه مسائل با دارا بودن جهات مثبت، دارای جهات ناخوشآیندی نیز میباشد. رویدادهایی که در کشورهای اسلامی جهان رخ میدهد، دلیل برآنست که هنوز امّت مسلمان از ایده وحدت چندان برخوردار نمی باشند. اختلافات مذهبی در کشور عراق و زدوخوردهای داخلی در لبنان، تلفات سنگینی بر مسلمانان وارد میاورد. انشعاب مسلمانان در فلسطین مسائل بغرنجی را بوجود آورده که موجب ناراحتی و نگرانی کلیه مسلمانان جهان شده است. اشغال بیست در صد ازخاک جمهوری آذربایجان و غیره دلیل بر عدم وجود وحدت و یگانگی میان مسلمانان جهان میباشد.
به‌عقیده بنده ریشه و اساس این مسئله مهمّ و واجب آنست که مسلمانان هنوز تابحال آن را بطور صحیح از دیدگاه قرآن کریم درک نکرده و راههای حل آن را مشخص ننموده‌اند. در نتیجه ماباید به این موضوع ضروری مراجعه نموده و مسئله وحدت و یگانکی مسلمانان را از دیدگاه قرآن کریم بررسی نماییم.
قرآن کریم، مسلمانان را از نقطه نظر توحید و ایمان به وحدت و یگانگی دعوت مینماید. بطوری‌که هنگام ساختن دیوارهای کعبه از سوی ابراهیم و فرزندش اسمعیل علیهما السلام، هردو آنها از خداوند تعالی خواسته بودند که؛
﴿ربّنا واجعلنا مسلمین لک ومن ذرتینا امة مسلمة لک... ﴾ (سوره البقره آیه ١۲۸).
"کسانیکه خود شان راتسلیم خداوند متعالی مینمایند مسلمان نامیده میشوند. از حضرت آدم علیه السلام الی حضرت محمّد صلى الله علیه وآله وسلم کلیه پیامبران و مردمان باید خود شان را تسلیم خداوند یکتا نمایند. این وحی است که از طرف خداوند نازل شده است که باید به درگاه وی عبادت نماییم.
﴿وما ارسلنا من قبلک من رسول الا نوحی الیه انّه لا اله الا انا فاعبدون﴾ (سوره الانبیاء آیة ۲۵).
این همان ایمان به‌خداوند متعال میباشد که خودشان را تسلیم او نموده‌اند. ایمان است که آنها را وادار به سعی و کوشش کرده و موجب وحدت و یگانگی میان مردمان شده است. همان توحید میباشد که به‌مردم آزادی معنوی اهدا نموده، آنان را ازیوق اسارت و بردگی رهایی بخشیده است. روح آنها را ازهر نوع آلودگیها و پلیدی‌ها پاک و تطهیر نموده است. همان توحید میباشد که مردمان از ترس خداوند یکتا به‌یکدیگر نزدیکتر شده، وحدت و یگانگی بوجود میآورد. درنتیجه، انسانها در دوران زندگی خود تنها راه حقیقی را پیشه خودمیسازند.
﴿یاایها الذین امنوا التقوا الله حق تقاته ولا تموتن الا وانتم مسلمون﴾ (آل عمران، آیه ۱٠٢).
افکار توحید دراوایل پیدایش دین مبین اسلام در تاریخ فرهنگ بشر، انقلاب عظیمی را بنیانگدازی نموده وانرژی آزادی را درخود جمع آوری نموده است. خداوند عالم در کتاب خود میفرماید: ای محمّد، به خلق بگو خدای شما یکتاست. آن خدایی که از همه چیز بی نیازوهمه عالم به او نیازمند هستند. نه کسی فرزند او و نه او فرزند کسی است. نه کسی مثل و همتای اوست. وقتی به وی ایمان آوردیم باز هم بسوی او باز خواهیم گشت. روزقیامت در درگاه وی به سوالاتش جوابگو میباشیم.
وحدت و یگانگی مومنان در چارچوب امّت اسلامی است و عقیده، قوانین و احکام شرعى از ماهیت اسلام سیراب گردیده و براساس آن پایه گذاری شده‌اند.
﴿قل هو الله احد﴾ (سوره اخلاص، آیه ۱ )؛ ﴿ثمّ الیه ترجعون﴾ (سورة البقره، آیه ٢٨).
ابتدا مردم جهت وحدت و یگانگی باهمتاهای خود تلاش و سعی می‌نمودند و درپی راههای حل آن بودند. عده ای گمراه شده و نسبت به‌خداوند یکتا عاصی شدند.
﴿فان امنوا بمثل ما امنتم به فقد اهتدوا وان تولوا فانّما هم فی شقاق فسیکفیکهم الله وهو السمیع العلیم﴾ (سورة البقره، آیة ۱۳۷).
احکام دین مبین اسلام که عبارت میباشند از پنج نوبت نماز، نماز روز جمعه، روزه، زکات و برگزاری مراسم حج (زیارت خانه خدا)، مردمان را به خداوند یکتا بیش از پیش نزدیکتر میسازد. برخی از احکام چون بصورت دسته جمعی اجرا میشود، بیش از همه وحدت و یگانگی را مستحکم تر مینماید.
وحدت ویکانگی میان مسلمانان براساس ایمان مشترک بوجود آمده است.
﴿انّما المومنون اخوة﴾ (سوره الحجرات، آیة ۱٠)
دین مبین اسلام حقیقتاً ثابت نموده که روابط برادر ایمانی مستحکم تراز روابط با برادر تنی میباشد. برای مثال میتوان روابط حضرت علی بن ابیطالب علیه السلام را بابرادران تنی خود، یعنی جعفروعقیل (رضی الله عنهما) را خاطر نشان ساخت. جعفر پس از آنکه به وحدانیت خداوند متعالی و رسول وی حضرت محمّد صلی الله علیه وآله ایمان آورد و قرآن کریم را قبول نمود، روابطش باعلی علیه‌السلام بیش از پیش مستحکم ترشد. ولی باعقیل چندان روابط نزدیکی نداشت. چونکه عقیل از حضرت علی علیه‌السلام تقاضا نموده بود که از بیت المال مقداری وجه به وی بدهد. ولی حضرت علی علیه السلام تقاضای وی را رد کرده بود. گفته بود که من به بیت المال نمی توانم دست درازی نمایم. از اموال خود میتوانم به تو بدهم.
شیخ محمد رضا مظفر رضی الله عنه در کتاب خود تحت عنوان "عقاید الامامیه" خاطر نشان میسازد که امام جعفر علیه السلام کلیه اصول روابط متقابل میان مسلمین رابطور ساده توضیح داده و فرموده است:
- چیزی را که برای خود روا دانی، برای دیگر برادر مسلمان نیز روا بدان! چیزی را که برای خود روا ندانی، برای دیگران نیز روا مدان!
- بادیگران چنان رفتار کن که از تو متنفّر نشوند. سعی کن جلب رضایت دیگران را بدست آری! اوامر برادر مسلمان را هرآینه و ثانیه بجای آر!
- باجان و دل از او حمایت کن! اگر محتاج مالی میباشد از او دستگیری کن! دایم به عیادتش رو. اگر کسالتی داشته باشد از وی عیادت کن!
- اورا به راه راست هدایت بنما! اشتباهات وی را خاطر نشان ساز! به‌منزله چشمان او باش!
- امکان نده که در مضیقه باشد. تواگر پشتیبان داشته باشی، خودت ازوی پشتیبانی کن! بطور کلّی هرچه از دستت برآید مضایقه مکن. (جلدیکم، ص. ۱۲٤-۱۲۳).
یکی از برتری‌های قرآن کریم امر به‌معروف ونهی از منکر میباشد که پیروان دین مبین اسلام را به کارهای نیک دعوت نموده و خاطر نشان ساخته است که یکی از عوامل وحدت حبل الله میباشد.
حبل الله، طنابی است مخصوص به خداوند. ﴿واعتصموا بحبل الله جمیعاً ولاتفرقوا...﴾ (آل عمران، آیة ۱۰۳). شیخ طبرسی در کتاب خود تحت عنوان "مجمع البیان فی تفسیر القرآن"، کلمه "حبل الله" را درمورد قرآن کریم، دین مبین خداوندیکتا، رسول خدا صلی الله علیه وآله و امم توضیح داده است. (رجوع شود به جلد ثانی، ص. ۸٠۵).
احادیثی که از رسول الله (صلی الله علیه و آله) روایت شده است، معانی "حبل الله" را نیزمانند طبرسی توضیح داده است و گفته ذیل را تایید نموده است.
ای مردم، من دوچیز را نزدشما به‌یادگارگذاشته و بهشما می‌سپارم:
یکی از انها طنابی است که یک سرآن دردست خداوند متعال و سر دیگر آن دردست شما میباشد. آن کتاب مقدس خداوند یکتا میباشد که از سوی او نازل گردیده. اگر اعتقاد محکمی به آن داشته باشید، هیچ‌وقت ازراه راست گمراه نخواهید شد.
دیگری اهل بیت من است. آنها رانیز بهشما می‌سپارم. خداوند متعال دراین مورد شما را باز خواست خواهد کرد و خواهد پرسید:
کتابی را که برایتان نازل کرده بودم چگونه از آن نگهداری کردید؟ واهل بیت مرانیز از شما پرسش خواهد نمود (جلد سوم، ص. ۱۱۷).
پس باید خاطر نشان سازم که وابستگی وحدت و یگانگی اسلامی را "حبل الله" بر قرار میسازد. (بنیانگذاری مینماید). این وابستگی هر قدر قوی تر باشد، وحدت اسلامی نیز آنقدر قوی‌تر خواهد بود. در این صورت کسانیکه به خداوندیکتا ایمان دارند و به‌قرآن کریم متوسّل میشوند ورسول وی را قبول دارند، وحدت آنها مستحکم تر و قوی تر خواهد بود.
﴿اِن هذه امتکم امةً واحدةً وانا ربکم فاعبدون﴾ (سورة الانبیاء، آیة ۹٢).
طوری که مسائل ذکر شده برای هر فرد مسلمان واجب و مهمّ محسوب میگردد، همانگونه نیزاجرای آنها در زندگی روزانه هرفرد مهمّ و ضروری است. هرفرد مسلمان، دولت‌ها وسازمان‌های اسلامی باید احکام الهی را درمدّ نظر داشته و برای رفاه امّت مسلمان و امنیت هم کیشان خود از هیچ‌گونه زحماتی مضایقه نداشته باشند.
از خداوند منان استدعا می‌نمایم که به‌ما مسلمانان قدرت بخشیده تا بتوانیم میان مسلمین روابط دوستی و مودّت برقرار نماییم.
