تصویر اسلام و اقلیت مسلمانان در رسانه‌‌های ایتالیا

تصویر اسلام و اقلیت مسلمانان در رسانه‌‌های ایتالیا

اسماعیل توکلی اسلامی

کارشناس اروپای غربی و آمریکای شمالی

مرکز جهانی علوم اسلامی

 به نام خداوند بخشنده مهربان

 

مقدمه

 

جهان غرب و از جمله ایتالیا با اتکای به دانش روز، سابقه و تجربه طولانی در امور رسانه‌ای، سرمایه کلان، مدیریت علمی و برنامه ریزی و تکنولوژی پیشرفته، تأثیر شگرفی بر افکار عمومی جهانیان و به‌ویژه کشورهای خود دارند. امروزه قدرت پیام از اساسی‌ترین عوامل اقتدار اجتماعی محسوب می‌گردد و دولت‌ها، احزاب و حتی قدرت‌های اقتصادی با درک اهمیت پیام و رسانه، سعی در تصاحب هر چه بیشتر رسانه‌ها دارند.به‌عنوان مثال کمپانی مشهور فیات در ایتالیا از روزنامه کوریر دلاسرا، که از مطبوعات تراز اول ایتالیا محسوب می‌شود، حمایت می‌کند یا نخست وزیر سابق ایتالیا برلوسکونی سه کانال تلویزیونی مهم ایتالیا را در تملک خود دارد که در موفقیت‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی وی بسیار مؤثر بوده‌اند، به‌طوری‌که امروزه برلوسکونی به غول رسانه‌ای یا امپراتور رسانه ای مشهور است. وی حتی به این هم قانع نبود و پس از به دست گرفتن قدرت در ایتالیا، سه کانال دولتی را نیز در اختیار گرفت و عملاً صاحب 90 درصد رسانه‌های تصویری ایتالیا شد و مدیران قبلی که حامی چپ بودند را با استفاده از عوامل خود کنار زد. خانواده وی نیز در امور رسانه‌ای فعال هستند، به‌طوری‌که بزرگترین مؤسسه انتشاراتی ایتالیا و چند مؤسسه تبلیغاتی و اینترنتی در اختیار آنهاست یا همان‌گونه که بعداً خواهد آمد عمده مطبوعات ایتالیا در اختیار 6 شرکت «تراست»، انتشاراتی معروف، می‌باشد[1].

 

یکی از بارزترین نمونه‌های تأثیرگذاری برافکار عمومی را در فضاسازی کاذب رسانه‌ها درخصوص مهاجرین و مسلمانان می‌توان دید. این فضا سازی باعث بی‌اعتمادی، نگرانی، ترس و افزایش تنفر و نژادپرستی و تبعیض در میان مردم ایتالیا شده است. نکته جالب توجه این‌که « شاید به دلیل آن‌که مسلمانان درجامعه بسیار «مشهود» هستند، ایتالیایی‌ها عمدتاً تمایل دارند تا پدیده مهاجرت  را با اسلام  مرتبط کنند با این‌که مسلمانان درعمل اکثریت مهاجرین را شامل نمی‌شوند »[2].

 

مقاله پیش رو سعی دارد تا با استفاده از مستنداتی که عمدتاً برگرفته از گزارشات سازمان‌های نظارتی رسمی اروپاست، چگونگی، شگردها و شیوه‌های این فضاسازی و تأثیر آن بر افکار عمومی را نشان دهد. البته پیش از ورود به بحث اصلی به منظور آشنایی اجمالی با رسانه‌های ایتالیا، به معرفی آن‌ها پرداخته شده است.

 

 

 

رسانه‌های ایتالیا

 

ا لف) شبکه‌های تلویزیونی

 

در سال 2004، دوازده شبکه تلویزیونی سراسری و ده الی پانزده شبکه تلویزیونی منطقه‌ای و محلی در ایتالیا وجود داشت. ازمیان شبکه‌های سراسری، سه شبکه دولتی و مابقی خصوصی هستند که ازجمله آن‌ها شبکه‌های تلویزیونی «میدیاست» با سه شبکه، متعلق به نخست وزیر سابق «سیلویو برلوسکونی» است که به غول رسانه‌ای ایتالیا مشهوراست[3].

 

در کنار این شبکه‌های اصلی، حدود 800 ایستگاه تلویزیونی کوچک تا متوسط به‌صورت خصوصی و محلی در مناطق مختلف ایتالیا فعال هستند.

 

ازکل ‌شبکه‌های سراسری ایتالیا، دو شبکه ویژه خبر، یک شبکه تجاری و بازرگانی و هشت شبکه ویژه برنامه‌های سرگرمی و تفریحی هستند[4]. مهمترین [شبکه‌های] تلویزیونی ایتالیا عبارتند از :

 

 

 

شبکه RAI

 

این گروه یک شرکت تحت مالکیت دولت است که هیئت مدیره آن پنج نفر بوده و توسط رؤسای پارلمان و سنا انتخاب می شوند. حدود 39 درصد از درآمد سال 2003 شبکه‌های مذکور از طریق پخش آگهی جذب شده است[5]. RAI  درکنار برنامه‌های تصویری خود، ازطریق چند شرکت جانبی، مجموعه‌ای از فعالیت‌های مرتبط دیگر را نیز انجام می‌دهد، از جمله : انتشارات، آژانس تبلیغاتی، فروش برنامه‌ها، صنعت ضبط و...  درحالی‌که کانال‌های تجاری، سال‌ها وارد کننده اصلی برنامه‌های خارجی بوده اند، «RAI » ا ز قدیم پیوسته حجم بالایی از محصولات داخلی را ارایه کرده است[6]. امروزه همه کانال‌های تلویزیونی ملی، طبق قانون ملزم هستند تا 30 درصد از برنامه‌های خود را به محصولات یا دست آوردهای آثار ایتالیایی یا اروپایی اختصاص دهند[7]. «RAI » همچنین ازطریق کنسر سیوم  RAISAT درکار ماهواره نیز مشارکت دارد. علاوه بر  این «RAI » دارای 4 کانال رادیویی معتبر نیز می‌باشد[8].

 

 

 

شبکه MEDIASET

 

        امپراتوری تلویزیونی برلوسکونی،« مدیاست»، مظهر تغییرات عمیق در صنعت تلویزیون ایتالیا در 20 سال اخیر می‌باشد. وقتی کسی ازشبکه‌های تجاری صحبت می‌کند، بی اختیار یاد کانال‌های« مدیاست» می‌افتد. البته بنگاه‌های خصوصی بسیار دیگری نیز وجود دارند، اما نفوذ آن‌ها علی رغم هر نوع کوشش آن‌ها برای ایجاد یک «قطب سوم » واقعی، بسیار جزئی است. «مدیاست» همراه با «RAI  »، تقریباً تمام بازار داخلی رسانه تصویری را در کنترل خود دارند  که این گویای این است که چرا امروزه عبارت« انحصار دو قطبی» در ایتالیا به کار می‌رود. درمقایسه با تنوع برنامه‌های شبکه‌های دولتی، ایستگاه‌های تجاری به برنامه‌های سرگرمی و پخش آگهی‌های تبلیغاتی گرایش دارند[9]. حدود  43 درصد تماشاگران برنامه‌های تلویزیونی، بینندةمدیاست می‌باشند[10].

 

 

 

شبکه La7

 

این شبکه خارج از موضوع تلاش‌ها برای طرح « قطب سوم تلویزیونی » به‌وجود آمد،  یک کانال قدیمی، به مالکیت چکی گوری با TMC و TMC2 (که یک کانال ویژه موزیک بود)  ادغام شدند. این نام جدید که بیانگر جایگاه هفتم آن است،La7 عنوان شد. این کانال اکنون تحت سرپرستی SEAT، مالک تلکام ایتالیا می‌باشد.

 

ب ) رادیو

 

بحث رادیو مشابه تلویزیون است. شرکت تلویزیونی دولتی RAI، سه کانال سراسری FM/ AM را به عهده دارد. که عبارتند از :RADIO 1,2,3 . کانال‌های RAI در کل بیش از 30 درصد شنوندگان ملی را داراست[11]. شبکه‌های رادیویی تجاری و نیز حدود 1300 ایستگاه محلی دیگر، به‌شدت به تبلیغات وابستگی دارند و بیشتر موسیقی پخش می‌کنند؛ این شبکه‌ها پر از مسایل تجاری و کمتر خبری هستند که آن‌هم بیشتر عناوین اخبار را پخش می‌کنند[12].

 

ج ) روزنامه‌ها

 

حدود 180 روزنامه سراسری و محلی در ایتالیا وجود دارد. حدود 25_20 درصد این روزنامه‌ها، سراسری و معتبر هستند و مابقی به‌صورت محلی چاپ و توزیع می گردند. بیشتر این روزنامه‌ها تحت مالکیت یا تحت مدیریت فقط چند شرکت (تراست ) انتشاراتی معروف هستند که 6 مورد از این تراست‌ها مشهور هستند. به عنوان مثال شرکت اِل اسپرسو که خود روزنامه‌ای به همین نام دارد، صاحب روزنامه مشهور لارپابلیکا، مالک 15 روزنامة محلی، سه کانال رادیویی،ماهواره و یک مرکز اینترنت به نام «کاتا وب» می باشد[13].

 

روزنامه‌های محبوب در ایتالیا بدون شک روزنامه‌های ورزشی هستند که فروش بالایی نیز دارند. درخصوص تیراژ کل روزنامه‌ها نیز، بعد از بحران فروش روزنامه در دهه 90، این تیراژ افزایش یافت. در سال 2002 و بنابر گزارش فدراسیون روزنامه‌های ایتالیا (FIEG)،  تیراژ روزنامه‌های سراسری ایتالیا به حدود 6 میلیون نسخه رسید[14].

 

د) خبرگزاری‌ها

 

        درایتالیا حدود 8 خبرگزاری مشغول فعالیت هستند که 3 مورد آن صرفاً خبری و مشهورترند.

 

 

 

سیر فضاسازی رسانه‌ها درخصوص اسلام و مسلمانان

 

چگونگی پوشش خبری _ گزارشی اسلام و مسلمانان درایتالیا را می توان به سه دوره تقیسم نمود ( این تقسیم بندی با کمی تغییر و تفصیل  درمورد کل  اروپا و جهان غرب قابل قبول به نظر می رسد): دوره اول، دوره قبل از جنگ  اول خلیج فارس است که پوشش اسلام دررسانه‌های ایتالیایی دراین دوره بسیار محدود و به‌ویژه متمرکز بر برخی از کشورهای مبدأ اسلامی ( اغلب لیبی یا ایران ) بود [15].

 

شاید پیدایش انقلاب اسلامی و یک حکومت اسلامی درایران، برای اولین بار توجه‌ها را به سوی اسلام جلب نمود. انقلاب اسلامی ایران، شخصیت امام خمینی و ضد آمریکایی بودن سه ویژگی بود که مورد توجه واقع شد و به‌ویژه جناح چپ ایتالیا را تحت تأثیر خود قرار داد؛ به طوری که این جناح صریحاً از آن استقبال نمود. خانم اوریانا فالاچی نویسنده مشهور ایتالیایی که به ضدیت با اسلام و مسلمانان شهره است، درکتاب خود به‌نام«نیروی حق » که درسال 2004 منتشر شد، به شدت به جناح چپ حمله کرده و می‌نویسد: «چرا احزاب چپ در سال 1979 عاشق ‌‌امام خمینی بودند ؟... به خود می‌گویم، چگونه ممکن است جناح چپ که یک جناح لائیک است، از انقلابی مثل انقلاب ایران دفاع کند؟[16]...» به هر حال در این دوره بیشتر بر« خطراسلام » درجهان به‌صورت کلی تأکید می‌شد.

 

دوره دوم، جنگ اول خلیج فارس بود که برخی آن را نقطه عطفی درخصوص پوشش رسانه‌ای اسلام و مسلمانان می‌دانند؛ دراین دوره ترس از آن بود که ستون پنجمی از تروریست‌های مسلمان ممکن است  درون کشور فعال باشند. در این زمان برای اولین بار، اقلیت‌های مسلمان در ایتالیا از سوی برخی رسانه‌های همگانی نه فقط به عنوان موضوعات مورد توجه، بلکه به مثابه منابع  اطلاعاتی تلقی شدند. برای نخستین بار، برخی واکنش‌ها و پاسخ‌های مسلمانان مورد توجه قرار گرفت. همچنین نخستین باری بود که رسانه‌ها از طریق ضمیمه‌های مخصوص، صفحات ویژه یا برنامه های خاص، اطلاعاتی را مشخصاً درباره اسلام ارایه دادند. دراین دوره،به گونه‌ای بسیار آشکار بر دیدگاه‌های متخصصان خارجی، به ویژه فرانسوی و انگلیسی،تکیه می‌شد. رسانه‌های ایتالیا دریافتند که در ایتالیا هیچ متخصص داخلی وجود ندارد، بنابراین، مرتب به نقطه نظرهای متخصصان انگلیسی و فرانسوی مراجعه می‌کردند، یعنی آنهایی که توسط روزنامه‌های  فرانسوی و انگلیسی مصاحبه می‌شدند[17]. برای نمونه در 17 ژانویه  سال 1991 ( درخلال جنگ اول خلیج فارس)، روزنامه کوریر دلاسرا، پر فروش‌ترین روزنامه آن دوران، یک صفحه کامل را به این مضمون اختصاص داده بود :  « ترس از باز شدن جبهه دومی درمیان مهاجران به نام جهاد اسلامی»؛ این مقاله از شرایط خاص فرانسه الهام گرفته شده و« وارداتی » محسوب می‌شد. به هر حال، مفهوم «جبهه دوم » از همان روز اول وارد فضای عمومی ایتالیا شد و ادامه یافت تا این‌که بالاخره جای مهمی را برای خود باز کرد[18].

 

از زمان جنگ اول خلیج فارس، رسانه‌های ایتالیا نقش مهمی در ترویج نظریه وجود یک «تهدید اسلامی » درمیان مردم ایتالیا داشته‌اند. مقالات بسیاری درباره حضور فرضی «تندروهای اسلامیِ »  طرفدار عراق درمیان جوامع اسلامی ایتالیا چاپ شد. درواقع در این دوره، لحن مقالات نسبت به دوره قبل تندتر و «خطر اسلام » جای خود را به « تهدید اسلامی » داد. درجریان این جنگ،بسیاری از روزنامه‌نگاران باجوامع مسلمانان ایتالیا مصاحبه‌هایی تدارک دیدند تا نظرات آن‌ها را بخواهند، اما در اکثر قریب به اتفاق موارد، روزنامه نگارانی که در این خصوص می‌نوشتند، اطلاعات درستی درباره این مسایل ارایه  نمی‌کردند[19].

 

این تصویر سازی منفی از مسلمانان در دهه نود ادامه یافت. مرکز دیده بان نژادپرستی  و بیگانه ستیزی اروپا، [20]EUMC، به‌طور خاص توضیح داده است که چهره اسلام در دهه 1990، اغلب «به‌صورت کلیشه‌ای » آن هم با این مختصات نشان داده شده‌اند : «... اعراب و مسلمانان بدون تمایز از هم نشان داده شده‌اند، اسلام به عنوان یک دین قبیله‌ای و  عربی ترسیم شده است،ابعاد جهانی آن (جهان شمولی) مردود شمرده شده است و نتیجه‌گیری‌های کلی، بدون درنظر گرفتن تفاوت‌ها و پیچیدگی‌های اوضاع داخلی کشورها و میان کشورهای اسلامی، ارایه شده است...»[21].

 

دوره سوم، از حوادث 11 سپتامبر شروع می‌شود. طبیعی است در این دوران، حملات به مسلمانان شدیدتر و صریحتر شده است. امروزه مسلمانان هراز گاهی هدف موج تبلیغات رسانه‌های خبری قرار می‌گیرند، معمولاً بهانه‌های این اقدام‌ها، ادعاهایی درمورد دستگیری چند شهروند کشورهای اسلامی به اتهام مشارکت در تروریسم است. با انتشار این گونه اخبار، موج یک سویه تبلیغات علیه مسلمانان، بیشتر رسانه‌های خبری ایتالیا را فرامی‌گیرد هرچندکه بعد از مدتی بازداشت و زندانی، معمولاً بی گناهی متهمان ثابت شده و از زندان آزاد می‌شوند، ولی کسی نیز  مسئولیت تبلیغات علیه مسلمانان رابرعهده نمی‌گیرد[22].

 

درهمین راستا برخی روزنامه‌نگاران ایتالیا، آشکارا پا را فراتر از محدوده گزارش های متوازن گذاشته‌اند. به عنوان نمونه درمقاله‌ای که تأثیر فوق العاده‌ای بر افکار عمومی ایتالیا گذاشت، نویسنده مشهور و ضد اسلام ایتالیایی، اوریانا فالاچی نوشت : « هویت فرهنگی ایتالیا نمی‌تواند موجی از مهاجرت را که از افرادی تشکیل شده‌اند که می‌خواهند مدل زندگی مارا تغییردهند،تحمل کند. » و نتیجه گرفت که درایتالیا « جایی برای مؤذنین، مناره‌ها، افراد مخالف مشروب و درعین حال متقلب، میانسال‌های کثیف آن‌ها و چادرهای لعنتی آن‌ها نیست[23]. »

 

البته درنوع پرداختن به موضوع مهاجرت و مسلمانان، اختلاف‌های قابل توجهی میان سرویس های خبری مختلف ملاحظه شد که به نظر می‌رسد این اختلافات فقط بر اساس جهت گیری‌های «سیاسی » نباشد، بلکه بیشتر به دلیل نوع مخاطبان است. چراکه هر رسانه، مخاطب خود را دارد. برای روزنامه نگاران، زبانی که به‌کار می‌رود و تصویری که ارایه می‌شود باید حاکی از نوع تفکرات اکثر خوانندگان باشد. با این حال آنان تصویری بسیار منفی از مهاجرین را  ارایه و آن‌را تقویت می‌کنند. علاوه براین، توصیف مهاجرین انحصارا ً با عبارت‌های منفی و نه مثبت (حتی برای یک بار)  تأثیری مضاعف دارد، از یک سو تصویر کلیشه‌ای موجود راتقویت می‌کند و ازسوی دیگر تأثیرات منفی و بدی  در احساس و درک مهاجرین و مسلمانان از خودشان دارد[24].

 

درمیان کسانی که درسال‌های اخیر پیرامون این موضوع تحقیق و مطالعه می‌کنند، اتفاق نظر وجود دارد که درشرایط فعلی که در آن به اخبار مربوط به موضوع مهاجرت درمطبوعات و تلویزیون پرداخته می‌شود، هوچی گرایی، ترس و قضاوت های سطحی و نژادپرستی افزایش می‌یابد و کمکی هم به شناخت پیچیدگی ذاتی فرایند مهاجرت نمی‌کند[25].

 

مارینا پیرازی، دبیر کل [26]COSPE و جامعه شناس ایتالیایی گفته است  که رسانه‌های گروهی ایتالیا با تولید کلیشه‌هایی زننده از اعراب،مسلمانان و افغان‌ها، مقصر هستند. وی در مصاحبه با دیلی استار با کنایه‌ای ظریف موضوع جالبی را مطرح می‌کند؛ او به این روزنامه گفته که رسانه‌های ایتالیا این رامسلم گرفته‌اند که « همه اعراب، مسلمان هستند و همه مسلمانان تندرو و همه تندروهای مسلمان تروریست هستند، پس درنتیجه همه اعراب تروریست هستند[27]. »

 

 

 

کلیشه‌های مطرح رسانه ها علیه مسلمانان

 

رسانه‌های ایتالیا، معمولاً از کلیشه‌های منفی بسیاری برای نیل به اهداف خود و در راستای مسلمان ستیزی استفاده می‌کنند که این مجال را فرصت لیست کامل آن نیست. در این قسمت برای نمونه، برخی از کلیشه‌های منفی که در رسانه‌ها بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد با ذکر مثال‌هایی معرفی می‌شوند.

 

« تندروهای اسلامی»

 

یکی از عبارت‌های کلیشه‌ای که رسانه‌ها درخصوص مسلمانان به کار می‌گیرند عبارت «تندروهای اسلامی» است که بسیار هم تکرار می‌شود. پوشش خبری گروه‌های تندرو اسلامی بیش از حد انتظار بوده است[28]. درزمان جنگ خلیج فارس، مقالات بسیاری درباره حضور فرضی تندروهای اسلامی طرفدار عراق در جوامع اسلامی ایتالیا چاپ شد[29]. از سوی دیگر این مفهوم  اغلب باحضور اقلیت‌های مسلمان درکشور مرتبط می‌شد. درآن دوران زمانی‌که واقعه خونینی درجایی رخ می‌داد، خود به خود به اخوان المسلمین یا  یک تشکیلات اسلام‌گرای نظیر آن ربط داده می‌شد[30]. نمونه‌ای از این مورد را می‌توان دراخراج،«عمر طارق»، رئیس اتحادیه دانشجویان مسلمان، UMSI ، مشاهده کرد؛ وی که دانشجوی معماری و فلسطینی بود، درسال 1991 بدون دلیل موجه اخراج شد. اتحادیه مذکور اغلب با اخوان المسلمین مرتبط دانسته می‌شد. دو روز پس از اخراج وی به اردن، که درجو نسبتاً خاموش مطبوعات انجام شد، ناگهان یک حرکت نمایشی به صحنه آمد. روزنامه‌ای به نام « ایل جورنو » در صفحة اول خود با آب و تاب این عنوان را درج کرد :

«قاتل دو وزیر». درمقاله مذکور،« عمر طارق» به عنوان یک تند روی فلسطینی مخالف  باعرفات که از سوی مافیای ایتالیا برای کشتن وزیر دفاع، وزیر دادگستری و یک ژنرال پلیس اجیر شده بود، معرفی شد. گر چه سازمان‌های اسلامی با برگزاری یک کنفرانس مطبوعاتی، اعتراض شدید خود را اعلام داشتند و حتی وزیر کشور این برداشت را تکذیب کرد، اما به هر حال در تمام مدت، کاملاً صحنه رسانه‌ها را اشغال کرد. درواقع« طارق» اشتباهاً اخراج شده بود. وی پس از چند ماه اجازه یافت تا به ایتالیا برگردد ودرمورد پایان نامه خود با دانشگاه مذاکره کند[31]و[32].

 

 

 

«تهدید هویت ملی »

 

یکی از عبارت‌هایی که بسیار مؤثر و برای مردم عادی ایتالیا نگران کننده است، «تهدید هویت ملی » است که گاه به‌صورت «حمله» از آن یاد می‌شود. درگزارش سال 2003 شبکه مبارزه با نژاد پرستی اروپا،ENAR  [33]( زیر مجموعه کمیسیون اروپا ) آمده است : « از بررسی‌های بسیاری که درخصوص موضوع تصویرگری مهاجران در رسانه‌های ایتالیا انجام شده، مشخص می‌شود که روزنامه‌ها و تلویزیون، مهمترین وسیله تولید و پخش چهره‌ای مخدوش از مهاجران می‌باشند.در این تصویرگری، چهرة مهاجران در افکار عمومی به عنوان تهدید اجتماعی را تقویت می‌کند.» در ادامه،  این گزارش تأیید می‌کند که امروزه در ایتالیا شایع است که مهاجرت یعنی « تجاوز » به سرزمین ملی و..[34]. همچنین مرکز دیده بان نژاد پرستی و بیگانه ستیزی اروپا، EUMC، در خروجی  فوریه سال 2002 خود آورده که اسلام  در رسانه‌ها به صورت یک دین و ایدئولوژی « کاملاً بیگانه و جایگزینی برای سکولاریته غربی » ترسیم می‌شود[35]. به عنوان نمونه مجدداً به مقاله  خانم اوریانا فالاچی در سپتامبر 2001 در روزنامه پر تیراژ « کوریر دلاسرا » اشاره می‌شود که  نوشت : « هویت فرهنگی ایتالیا نمی‌تواند موجی از مهاجرت راکه افراد آن می‌خواهند مدل زندگی ما را تغییر دهند، تحمل کند. »[36] .

 

 

 

«تروریست‌های اسلامی »

 

امروزه این عبارت به یک کلیشه رده اول تبدیل شده است؛ کلیشه‌ای بسیار تند و ترسناک برای جوامع غربی.  درگزارش سال 2003 شبکه مبارزه با نژاد پرستی اروپا، ENAR، آمده است : دربررسی اخیر مربوط به تصویرگری مهاجرت و مهاجرین در مطبوعات، تمایل آن‌ها درپرداختن به موضوعاتی مانند مهاجرت، به‌ویژه جرایم و به‌صورت تصاعدی، تروریسم را تأیید می‌کند. در جایی دیگر آمده : به‌دنبال حوادث 11 سپتامبر سال2001،  ارتباط دادن اسلام  با تروریسم بسیار عادی و رایج شده  است [37].

 

خانم مارینا پیرازی، دبیر کل COSPE  و جامعه شناس  و نیز  لوکا گابالو ژورنالیست شبکه تلویزیونی دولتی ایتالیا گفته‌اند که برخلاف روش رسانه‌های ایتالیایی در قبال مسئله فلسطین _ اسرائیل که طیف وسیعی از دیدگاه‌ها را دربر می‌گیرد، درخصوص

 «جنگ علیه تروریسم » به‌رهبری آمریکا، این رسانه‌ها به‌شدت از آمریکا جانبداری کردند[38].

 

درجریان عملیاتی موسوم به  « عملیات اسفنج»[39]، اکثر رسانه‌های ایتالیا، مسلمانان را به عنوان « تروریست‌ها » مطرح کردند. این رسانه‌ها به بهانه این عملیات، اتهام «تروریسم اسلامی » را تبلیغ کردند. عناوین مشابه دیگر عبارت بودند از : « میلان در چنگ تروریست‌های اسلامی »، « میلان پایتخت تروریست‌های اسلامی ». یا درعملیات مشابهی که درسال 1996 در شهر تورین اتفاق افتاد، عنوان یکی از روزنامه‌های مهم ایتالیا

 «دستگیری شبکه تروریست‌های اسلامی» بود. این‌ها برخی عناوین روزنامه‌های اصلی ایتالیا بودند که در آن دوره بر صفحات روزنامه‌ها نقش بستند. جالب اینجاست که متهمان بعداً تبرئه و آزاد شدند[40].

 

در موارد دیگر نیز از این عنوان بسیار استفاده شده است. عناوینی از قبیل : « خطر تروریسم، هشدار سرخ »، یا « نقشه‌ای سری برای جبهه داخلی »  و  « اعلام خطر، تروریسم افزایش می‌یابد ». یا درخبرهای  مربوط به بمبی که در یک دیسکو در شهرکی در توسکانی پیدا شد به این فرضیه ختم شد که  « تروریست‌های طرفدار عراق حمله را آغاز کرده‌اند ».  این داستان چند روز بعد در مورد  یک آتش سوزی در بندر کارارا،که نخست یک سوری سبب آن شناخته شد، تکرار شد[41].

 

پوشش اخبار جنگ و موضوعات حاشیه‌ای آن اغلب از طریق « شبه واقعیت‌های» غیر خبری ساخته شده توسط خود رسانه ها ارایه می‌شد.« ایدة تروریست عرب_ مسلمان» مدام باز تولید می‌شد، زیرا از آن نوع اخباری بود که مردم دوست داشتند، بشنوند[42].

 

همچنین وقتی مؤسسه امام مهدی علیه السلام که متعلق به شیعیان ایتالیاست، اردویی تابستانی برای اعضای خود برپا نمود، یکی از روزنامه‌ها، اردو را به عنوان آموزش نظامی مسلمانان مطرح کرد[43].

 

 

 

«جرم زایی مسلمانان »

 

یکی دیگر از کلیشه‌های منفی رسانه‌ها در خصوص مسلمانان « ارتکاب جرایم» توسط آنان می‌باشد. این گونه اخبار بیش از هر موضوعی تکرار می‌شود.

 

در گزارش سال2003شبکه مبارزه با نژاد پرستی اروپا، ENAR،که مربوط به تصویر سازی رسانه‌ها از مهاجرت ومهاجرین است،تمایل مطبوعات به پرداختن به موضوعات مربوط به مهاجرت در اخبار محلی، به‌ویژه درخصوص جرایم و.... راتأیید می‌کند. این گزارش می‌افزاید که مهاجرین تنها وقتی درصفحات روزنامه‌ها مطرح می‌شوند که (به نوعی) در حوادث مجرمانه کوچک درگیر باشند. درجایی دیگر می‌نویسد: تجزیه وتحلیل گزارش‌های تلوزیونی نیز شباهت زیادی به مطبوعات دارند.به‌طوری‌که حدود80 درصد اخبار مربوط به مهاجرین، اخبار بزه می‌باشد ودر78 درصد این موارد نیزتصویر ارایه شده ازآنان منفی بوده است[44].

 

درگزارش سال2004 ENAR       نیز می‌خوانیم :«ما نمی‌توانیم انکار کنیم که «تبلیغ»سناریویی که درآن مهاجرت به قانون شکنی ، بی‌نظمی، بزه‌کاری و ازسال 2001به بنیادگرایی اسلامی گره داده می‌شود، تأثیر بسیار جدی روی خوانندگان و بینندگان دارد.» درادامه این گزارش آمده است : «بسیاری از کارهای پژوهشی که در خصوص رابطه میان  رسانه‌ها و  مهاجرت انجام شده،تأکید داشته‌اند که اکثر اخبار مربوط  به مهاجرین، گزارش‌های نسبتاًکوتاهی هستند که اغلب به حوادث جنایی یا قانون شکنی  مربوط می‌شوند.»[45]

 

 

 

موارد دیگر

 

در راستای  فضاسازی منفی از مسلمانان علاوه بر موارد قبلی،عبارت های دیگری نیز وجود دارد که کم وبیش توسط رسانه‌ها به‌کار  گرفته می‌شود. مثال‌های بی‌شماری را می‌توان از رسانه‌های ملی و محلی مطرح کرد تا چگونگی تصویر سازی مهاجرین و مسلمانان  دررسانه‌ها را نشان داد. مثلاً عبارتی که به کرات در خصوص کسانی که از طریق دریا و به طور غیر مجاز به ایتالیا می‌روند، استفاده شده، «وضع فوق العاده » می‌باشد، بدون آن‌که تعداد این افراد اعلام شود، آن‌را به عنوان ادامه «حمله » به کشور توسط «گروه‌های » مهاجرین مطرح می‌کنند[46]. یا به عبارت‌هایی نظیر «دزد مراکشی» یا «یک قاتل سنگالی» برمی‌خوریم[47]. همچنین رسانه‌ها گاهی روی « ناسازگاری اسلام سیاسی » و «اسلام فرهنگی _  دینی » تأکید می‌کنند[48]. صفت اسلامی  اغلب همراه با عبارت‌هایی چون «قصاب، خون، تروریست، بمب » ودیگر مظاهر خشونت می‌آید[49]. عبارت «جبهه دوم » هم یکی دیگر ازآن مفاهیم  است، همان‌گونه که پیشتر آمد، در خلال جنگ اول خلیج فارس، روزنامه پر تیراژ «کوریر دلاسرا » در17 ژانویه سال 1991 در بخشی از مطلب یک صفحه‌ای خود نوشت : «ترس از باز شدن جبهه دومی در میان مهاجران به نام جهاد اسلامی »[50].

 

 

 

تأثیر تصویر سازی‌های منفی

 

الف) تاثیر بر مهاجرین و مسلمانان

 

درگزارش سال2003شبکه ENAR، آمده است : «توصیف مهاجرین با عبارت‌های فقط منفی ازیک سو، تصور کلیشه ای موجود راتقویت می‌کند واز سوی دیگر تاثیرات منفی در احساس ودرک مهاجرین ازخود دارد »[51]. بدیهی است این احساس منفی  از خود، باعث عقب ماندگی دایمی مهاجرین و مسلمانان از لحاظ علمی، اقتصادی و اجتماعی و در نتیجه احساس سر خوردگی آنان می‌شود. و اگر این سرخوردگی نیز کنترل نشود و به صورت حاد درآید، ممکن است موجب پیدایش نفرت و درنهایت انتقام شود. تقویت حس انتقام هم به طور طبیعی افراد را به سازمان‌های تندرو و خشن سوق می‌دهد و اینجاست که ممکن است وقایعی مانند بمب گذاری های انگلیس و یا آشوب های فرانسه، پیش آید. حداقل تأثیر آن نیز شکست طرح مورد ادعای مقامات اروپا برای « جذب درجامعه » می‌شود که مدتهاست برآن تأکید می‌کنند.

 

 

 

ب) تأثیر بر جامعه و افکار عمومی ایتالیا

 

بمباران یک سویه، پیاپی و روزانه افکار عمومی با سیل عبارت‌های « منفی » توسط رسانه‌های دیداری، شنیداری، نوشتاری و الکترونیکی از یک سو، عدم وجود امکانات  مشابه و فرصت‌های یکسان برای مهاجرین و مسلمانان جهت پاسخ گویی و تنویر افکار عمومی از سویی و عدم شناخت و معرفی دین اسلام و تفاوت‌های میان مسلمانان از سوی دیگر،  موجب اثر گذاری جدی[52] در افکار عمومی ایتالیا شده است. برخی از تأثیرات آن عبارتند از :

 

1)            تقویت و تشدید تصورات کلیشه‌ای منفی

 

برخی از کلمات مانند « تروریست‌های مسلمان »، « تهدید هویت ملی » و «مجرم مسلمان » و...، آن‌قدر در رسانه‌ها تکرار می‌شوند که هر روز موجب تقویت این مفاهیم در اذهان و افکار عمومی شده و کم کم اذهان همه نسبت به مسلمانان منفی می‌گردد. گزارش  ENAR نیز این موضوع را تأیید می‌کند[53].

 

2)                        بی اعتمادی و سوءظن نسبت به مسلمانان

 

درمرحله بعد، پس از شکل گیری ذهنیت منفی، در اثر انتشار منظم اخبار منفی، سوء ظن و بی اعتمادی گسترده نسبت به مسلمانان در جامعه ایتالیا پدیدار می‌شود[54].

 

3)                      شیوع ترس و نفرت درجامعه از مسلمانان

 

وقتی سوءظن نسبت به مسلمانان درجامع شکل می‌گیرد، طبیعتاً ترس از مسلمانان پدیدار می‌شود و بعد هم این ترس افزایش می‌یابد. ENAR درگزارش سال 2004 خود می‌نویسد : « در میان کسانی که در سال‌های اخیر درخصوص این موضوع کار می‌کنند، پذیرفته شده است  که اخبار عمومی و خصوصی مطبوعات و جنجال گرایی، ترس و قضاوت‌های سطحی را  افزایش می دهد.»[55].. سایت CNN هم در 21 سپتامبر  2000  در مقاله‌ای نوشته بود : در ایتالیا فضایی وجود دارد که با هزاران شیوه مختلف، نفرت را ترویج می‌دهند. در فیلم‌ها و روزنامه‌ها می‌توان دید که نوشته‌اند : «دزد مراکشی یا یک قاتل سنگالی»[56] .

 

4)                        امکان اقدامات خصمانه علیه مسلمانان

 

وقتی ترس و نفرت از مسلمانان در جامعه گسترش می‌یابد، کم کم زمینه برای اقدامات خصمانه و آزار و اذیت آماده می‌شود و هرلحظه ممکن است، بحران ساز شود. ENAR در گزارش خود با اشاره به عبارت‌های منفی که رسانه‌ها در خصوص مهاجرین و مسلمانان به‌کار می‌برند، آورده است: «در واکنش به این اخبار، بسیاری صراحتاً از روش  « مشت آهنین » حمایت می‌کنند. »[57].  خانم مارینا پیرازی در این رابطه می‌گوید: « با اطلاعات غلط دادن به جامعه ایتالیا و اخبار جانبدارانه در خصوص تهدیدهای منطقه‌ای،  موجب خسارت جدی از جمله تبعیض و آزار رسانی  به جوامع مسلمان و عرب در ایتالیا می‌شود. »[58].مرکز دیده بان نژاد پرستی و بیگانه ستیزی اروپا، EUMC  ، در گزارش فوریه سال 2002 خود می‌نویسد : « درطی دهه 90، مطبوعات مهم، با استثنائاتی، در گزارش و خبر رسانی عادی و تخصصی خود، انواع اشکال تبعیض نژادی را درج کرده‌اند»[59] .

 

 

 

عدم انعکاس موارد مثبت

 

تصویر سازی منفی از مهاجرین و مسلمانان در امور مثبت نیز به‌کار گرفته می‌شود، حتی درموارد مثبتی مانند «جذب خارجیان در جامعه ایتالیا ». به عنوان نمونه در گزارش خبری مربوط به برگزاری اولین انتخابات شورای استانی خارجیان مقیم ایتالیا، یک هفته نامه درایالت فلورانس در صفحه نخست خود با تیتر تحقیر آمیز نوشت: «برای اولین بار دوره گردها »؛ کلمه دوره گردها نه یک ملیت خاص، نه یک حرفه، نه یک وضعیت حقوقی، به هیچ یک اشاره نمی‌کند، بلکه بدترین نوع مهاجرین را هدف گرفته است[60].

 

یا درمورد بازار کار که حضور خارجیان در آن به‌دلیل « کمبود کارگر » می‌باشد، در رسانه‌ها به عنوان کار غیر قانونی توصیف می‌شود[61]. این امر با اجرای یک پژوهش مشترک که میان دانشگاه‌های ترنتو  و بلونیا انجام شد، مورد تأیید قرار گرفت. این تحقیق تأکید دارد : « بیشتر از جنبه‌های مجرمانه ( مهاجرین )، درخصوص مهاجرین مواردی وجود دارد که میان واقعیت و آن‌چه که رسانه‌ها نشان می‌دهند، یک فاصله جدی دیده می‌شود. پیش از همه آن‌ها، مشارکت و همکاری است که کارگران خارجی در اقتصاد و بازار کار ایتالیا دارند. این موضوع اساسی هرگز توسط رسانه‌های گروهی مورد بررسی قرار نگرفته است. » [62]

 

مسئله دیگر در این خصوص، عدم اعتراف رسانه‌ها به اشتباه خود در خبرهای مربوط به مسلمانان است. معمولاً به بهانه ادعاهایی درمورد دستگیری چند شهروند کشورهای اسلامی به اتهام مشارکت در تروریسم، موج یک سویه تبلیغات بیشتر رسانه‌های خبری ایتالیا را فرا می‌گیرد. وقتی پس ازمدتی باز داشت و زندانی شدن، بی‌گناهی متهمان ثابت  و آنان از زندان آزاد می‌شوند، کسی مسئولیت این حجم تبلیغات بر علیه مسلمانان را بر عهده نمی‌گیرد. نمونه‌ای از این مکانیسم  را می‌توان  در ماجرای اخراج عمر طارق، رئیس اتحادیه دانشجویان مسلمان در سال 1991 دید که شرح ماجرا پیش از این آمدکه در آن زمان به ناگاه نشریات از جمله «ایل جورنو» موج گسترده‌ای علیه وی به‌راه انداختند. اما پس از چند ماه، طارق اجازه یافت تا به ایتالیا باز گردد اما مقامات هرگز به‌اشتباه خود اذعان نکردند.گرچه به‌دنبال برگزاری یک کنفرانس خبری توسط سازمان‌های اسلامی و اعلام اشتباه دولت، اکثر روزنامه‌ها مجبور به‌گزارش آن شدند، البته به استثنای « ایل جورنو »[63]. یا در موضوع « عملیات اسفنج » که شرح آن نیز بیش از این رفت، پس از یک دوره درج عناوین تند علیه مسلمانان در روزنامه‌های اصلی ایتالیا، وقتی متهمین، به‌دلیل عدم وجود شواهد و اسناد، تبرئه و آزاد شدند، مقالات وگزارشات پیرامون آن بسیارکم و غیر قابل مقایسه با حجم آن در زمان طرح قضیه بود[64].

 

 

 

تأثیر مثبت تصویر سازی منفی از مسلمانان در رسانه‌ها

 

علی رغم این همه فضاسازی کاذب و منفی از مسلمانان در رسانه‌های ایتالیا که موجب افزایش سوءظن، ترس، عدم تحمل اجتماعی و نژاد پرستی و تبعیض در سطح جامعه ایتالیا شده است،  این فضا سازی صد در صد هم علیه مسلمانان نبوده و بلکه در مواردی، نتایج مثبتی نیز به دنبال داشته است. مرکز دیده‌بان نژاد پرستی و بیگانه ستیزی اروپا، EUMC، درگزارش سال 2002 خود آورده است : « افزایش توجه به مسلمانان، بدون تردید پوشش رسانه‌ای موضوعات اسلامی و عربی را بیشتر کرده است. کتاب‌ها و مقالات بسیاری درمورد اسلام منتشر شده است.« در این میان برخی روزنامه‌ها، مقالات معقولی چاپ کرده‌اند، که این‌ها همه در افزایش آگاهی‌های اجتماعی از تفاوت‌های موجود میان جامعه مسلمانان مؤثر بوده است. » [65]

 

درپایان به عنوان حسن ختام و نشان دادن عمق کینه توزی و حرکت‌های ضد اسلامی برخی رسانه‌ها ( در راستای تحریک اقدامات خصمانه علیه مسلمانان )، مثالی طنز گونه اما واقعی از تصویرسازی مسلمانان آورده می‌شود که جای تأمل دارد. این نمونه درگزارش رسمی ENAR درسال 2003 آمده است. [66] این مورد را وب سایت روزنامه « لاپادانیا »، [67] نشریه رسمی حزب تندرو « لیگ شمال»، عضو ائتلاف دولت برلوسکونی،در تابستان سال 2003 منتشر کرده است؛ در این مقاله نویسنده، سناریویی را مطرح کرده و آن‌را « تروریسم نژادی _ زیست محیطی » نامیده است. این مقاله به دنبال چندین مورد آتش سوزی که سطح وسیعی از جنگل‌های ایتالیا را نابود کرد، نوشته شده است. وی دراین مقاله اعلام کرده است که همه این اتفاقات، بخشی از یک استراتژی است که توسط تروریست های اسلامی جهت نابودی اکوسیستم اروپا طراحی شده است. به اعتقاد نویسنده هدف چنین حمله عجیبی عبارتست از : « ‌‌(تروریست‌های مسلمان)، با تضعیف، نابودی و بیرون راندن بومی‌ها، فضا را آرام آرام، اما روز افزون برای توده مسلمان آماده می‌کنند. این نقشه‌ای برای تغییر آب و هوای مدیترانه‌ای به آب و هوای اسلامی ( متناسب با آب و هوای کشورهای اسلامی )، برای تبدیل سرزمین ما به یک سرزمین اسلامی، برای دور ریختن بومی‌های غیر مسلمان وجایگزینی مردمان مسلمان به جای آن‌ها، به منظور ایجاد محیط مناسب برای مسلمانان می‌باشد. حمله‌ای مخرب و پیچیده که علیه تمدن ما و نسل ما طراحی شده است، آن هم توسط کسانی که می‌خواهند ما را نابود و جای ما را بگیرند. »

 

 

 

منا بع:

 

الف )منابع فارسی

 

1) ورتوک، استیون ؛ پیچ، سری، اسلام در اروپا، ترجمه کاووس سید امامی، سال1380

 

2) فلورس، پائولو؛ « دستگاه سیاسی ایتالیا دردام فساد »، ترجمه قاسم طولانی، ترجمان سیاسی، شماره 160

 

3) « تلویزیون و جنگ قدرت در ایتالیا»، ترجمه نیلوفر قدیری، همشهری، 8/5/81

 

4) « مسلمانان ایتالیا از آزادی‌های دینی برخوردار نیستند / دولت‌های ایتالیا اقدامی برای اعطای رسمی این حقوق به مسلمانان انجام نداده‌اند »، خبرگزاری مهر، 19/12/83

 

5) « یکی از ره یافتگان ایتالیایی : درباره یهود نمی‌توانیم حرف بزنیم»، خبرگزاری آینده روشن، 27/3/85،

 

www.bfnews.ir 

 

 

 

 

 

ب )منابع لاتین

 

1) Muslim voices in the European  union : Italy , 1998

 

2) Open society Institute, (( Television across  Europe : Reg ulation , policy and Indepen dencd _ Italy )) , 2005 , www. eumap. org

 

3) (( Eueopean Media Landscape )) , www. Eumap. Org

 

4) (( the situation of Muslims In Italy )), 2005 , www. Eumap. Org

 

5) Gerrelli , sara, (( Enar shadow  Report _ 2003 _ Italy )),2004 , www. Enar_ eu. org

 

6) Oconnor, Jean , ((Enar shadow  Report _ 2004 _ Italy )),2005 , www. Enar_ eu. org

 

7) Kanafi, samar, (( Arabs stereotyped by Italian Media  )) ,2002, www. Lebanonwire. Com

 

8)  www. CNN. com , 21 septamber. 2000

 

9)  U. S. Department of state, (( country Reports on Human Rights practices _ 2004 )) , 28 February 2005

 

10) (( Press _ releas: Muslims In Italy  )) , 2002 , www. Eumap. org

 

 

 

--------------------------------------------------------------------------------

 

[1] - « تلویزیون و جنگ قدرت در ایتالیا »، ترجمه نیلوفر قدیری، همشهری، 8/5/81 .

 

[2]- (( The situation of Muslims in Italy )) , 2002 , www. Eumap. org

 

[3] - Open  Society Institute, ((Television across  Europe : regulation, policy. and Independence _                                                                                     Italy )), 2005, p.904 , www.eumap.org / reports/ 2005    

 

[4]-   (( Italy National  media ))  , 11 June 2006

 

[5]-   Open  Society Institute, ((Television across  Europe : regulation, policy. and Independence

 

[6]-   (( European  media  landscape )) , www. ejc. nL/ jr/ emland / Italy

 

[7]-   Ibid

 

[8]-  Open  Society Institute, ((Television across  Europe : regulation, policy. and Independence  Italy )), 2005, p.881 , www.eumap.org / reports/ 2005

 

[9]-   (( European  media  landscape )) , www. ejc. nL/ jr/ emland / Itsly

 

[10]  - Open  Society Institute, ((Television across  Europe : regulation, policy. and Independence  Italy )), 2005, p.883 , www.eumap.org / reports/ 2005

 

[11]-     Ibid , p. 881

 

[12] -    (( European  media  landscape )) , www. ejc. nL/ jr/ emland / Itsly

 

[13] -  Ibid

 

[14]-  Ibid

 

[15] - استیون ورتوک، سری پیچ، اسلام دراروپا، ترجمه کاووس سید امامی،ص268

 

اوریانا فالاچی،  نیروی حق، ترجمه خلاصه از یزدانی،  سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی،  سال 83 - [16]

 

[17] - استیون ورتوک، سرى پیچ ، پیشین، ص 9_ 268

 

[18] - همان

 

[19]-  Muslim Voices in the European  union : Italy , pp. 49 _ 50

 

[20] -  European  Monitoring Genter on Racism  and Xenophobia , (UMC)

 

[21] -   (( the situation  of  Muslims  in Italy  ))  , 2002 , pp.231_ 2 , www. Eumap.org

 

[22] - خبرگزاری مهر، « مسلمانان ایتالیا از آزادی‌های دینی برخوردار نیستند... »، ص3، اسفند83،

WWW. Mehr News. com

 

[23]- (( the situation  of  Muslims  in Italy  ))  , 2002 , pp.231_ 2 , www. Eumap.org

 

[24]-Gerretelli , sara , (( ENAR Shadow Report _ 2003 _ Italy )) , p. 16 , www. Enar _ eu. org

 

[25]-   oconnor, Jean  , (( ENAR  Shadow  Report _ 2004 _ Italy )) , pp.53 _ 56 , www. Enar_ eu. org

 

[26] -  Gooperation for  Development of Emerging Gountries

 

[27] -  Kanafi , samar , (( Arabs stereotyx ped by Italian media ))  , April 22 , 2002 , www. Lebanon wire. Com

 

[28] -  (( the situation  of  Muslims  in Italy  ))  , 2002 , pp.231_ 2 , www. Eumap.org

 

[29]-    Muslim Voices in the European  union : Italy , pp. 49 _ 50

 

[30] - استیون ورتوک، سری پیچ، پیشین، ص 271

 

[31] - همان، ص 2- 271 

 

[32] - Muslim Voices in the European  union : Italy , pp. 49 _ 50

 

[33]-    Eurpean Network  Against  Racism ,(ENAR)

 

[34] -  Gerretelli , sara , (( ENAR shadow Report _ 2003 _ Italy )) , p. 16

 

[35]-   (( the situation  of  Muslims  in Italy  ))  , 2002 , pp.231_ 2 , www. Eumap.org

 

[36]-   Ibid

 

[37]-   Gerretelli , sara , (( ENAR shadow Report _ 2003 _ Italy ))

 

[38] -   Kanafi , sanar , (( Arabs stereoty ped by Italian media ))  , April 22 , 2002 , www. Lebanon wire. Com

 

[39] -  « عملیات اسفنج »، عملیاتی بود که هم‌زمان با تلاش برای سوء قصد به جان مبارک، رئیس جمهور مصر، در ژوئن سال 1995 در مصر اتفاق افتاد و طی آن 10 شهروند مصری و یک اردنی اعضای مؤسسه فرهنگی اسلامی میلان و لو مباردی، ICIM  ، دستگیر و مسجد مربوط به این انجمن و خانه‌های بسیاری از مسلمانان و برخی قصابی‌های ویژه مسلمانان مورد  بازرسی پلیس قرار گرفتند، در حالی که چیزی هم اثبات نشد.

 

[40] -    Muslim Voices in the European  union : Italy , pp. 49 _ 50

 

[41] - استیون ورتوک، سری پیچ، پیشین، ص269.

 

[42] - همان

 

[43] - خبرگزاری آینده روشن، 27/3/85، درمصاحبه با یکی از شیعیان ایتالیا،  www. Bfnews. ir

 

[44]-  cerretelli , sara , (( ENAR shadow Report _ 2003 _ Italy )) , p. 16

 

[45]-  oconnor, Jean  , (( ENAR  Shadow  Report _ 2004 _ Italy )) , pp.53 _ 56 , www. Enar_ eu. org

 

[46]-  Gerretelli , sara , (( ENAR shadow Report _ 2003 _ Italy ))

 

[47]  -  www. CNN. Com , 21 septamber 2000

 

[48] -  Muslim Voices in the European  union : Italy , pp. 49 _ 50

 

[49]-   Ibid

 

[50] -    استیون ورتوک، سری پیچ، پیشین، ص9_ 268

 

[51]-  Gerretelli , sara , (( ENAR shadow Report _ 2003 _ Italy )) , p. 16

 

[52]-   Oconnor, Jean  , (( ENAR  Shadow  Report _ 2004 _ Italy )) , pp.53 _ 56 , www. Enar_ eu. org

 

[53] -  cerretelli , sara , (( ENAR shadow Report _ 2003 _ Italy )) , p. 16

 

[54] -    (( the situation  of  Muslims  in Italy  ))  , 2002 , pp.231_ 2 , www. Eumap.org

 

[55]-   Oconnor, Jean  , (( ENAR  Shadow  Report _ 2004 _ Italy )) , pp.53 _ 56 , www. Enar_ eu. org

 

[56] -  www. CNN. Com , 21 , septamber , 2000.

 

[57] -  Gerretelli , sara , (( ENAR shadow Report _ 2003 _ Italy )) , p. 16

 

[58] -  Kanafi , samar , (( Arabs stereoty ped by Italian media ))  , April 22 , 2002 , www. Lebanon wire. Com

 

[59]-  (( the situation  of  Muslims  in Italy  ))  , 2002 , pp.231_ 2 , www. Eumap.org

 

[60]-   cerretelli , sara , (( ENAR shadow Report _ 2003 _ Italy )) , p. 16

 

[61]-   Ibid

 

[62] -  oconnor, Jean  , (( ENAR  Shadow  Report _ 2004 _ Italy )) , pp.53 _ 56 , www. Enar_ eu. org

 

[63] - ورتوک استیون، سرى پیچ، پیشین، ص2- 271

 

[64] - Muslim Voices in the European  union : Italy , pp. 49 _ 50

 

[65]-   (( the situation  of  Muslims  in Italy  ))  , 2002 , pp.231_ 2 , www. Eumap.org

 

[66] -  cerretelli , sara , (( ENAR shadow Report _ 2003 _ Italy )) , p. 16

 

[67] -  La  padania